خلاصۀ اين نوشتار در تاريخ ۳۰ خرداد ۱۴۰۱ در روزنامه دنیای اقتصاد منتشر شده است و متن کامل در ادامه تقدیم می‌شود.
شبکه جهانی کارآفرینی (GEN) و بنگاه استارت‌آپ ژنوم (Startup Genome) سالانه گزارش بوم‌سازگان شرکت‌های نوآفرین جهان را منتشر می‌کنند. گزارش سال ۲۰۲۲ که برای دهمین سال متوالی منتشر شده است، دربردارنده داده‌های بیش از ۳ میلیون شرکت، ۳۰۰ بوم‌سازگان و بیش از ۱۰۰۰۰ مدیر اجرایی شرکت‌های نوآفرین از سراسر جهان است. «شرکت نوآفرین» بر مبنای تعریف استیو بلنک «سازمانی موقتی است که برای جست‌وجوی مدل کسب‌وکار تکرارپذیر و مقیاس‌پذیر طراحی شده است» و در این گزارش از همین تعریف برای بررسی کسب‌وکارهای جدید در بخش‌های نرم‌افزار، سخت‌افزار، سلامت و انرژی استفاده شده است. رده‌بندی ارائه‌شده در این گزارش، بوم‌سازگان‌های مختلف را بر مبنای احتمال موفقیت جهانی شرکت‌های نوآفرین مرحله آغازین (early-stage) با یکدیگر مقایسه می‌کند.
در این گزارش دو رده‌بندی برای «بوم‌سازگان‌های برتر» و «بوم‌سازگان‌های نوآیند» ارائه شده است. رده‌بندی بوم‌سازگان‌های برتر بر مبنای میانگین وزنی ۶ شاخص «عملکرد (۳۰ درصد)، تأمین مالی (۲۵ درصد)، دسترسی به بازار (۱۵ درصد)، اتصال (۵ درصد)، تجربه و استعداد (۲۰ درصد)، دانش (۵ درصد)» و رده‌بندی بوم‌سازگان‌های نوآیند بر اساس میانگین وزنی ۴ شاخص «عملکرد (۴۵ درصد)، تأمین مالی (۳۰ درصد)، دسترسی به بازار (۱۵ درصد) و تجربه و استعداد (۱۰ درصد)» انجام شده است.
مهم‌ترین یافته‌های این گزارش به شرح زیر است:
- مجموع ارزش ۵ بوم‌سازگان برتر بالغ بر ۳٫۸ تریلیون دلار است.
- از سال ۲۰۱۲، میانگین جهانی سرمایه‌گذاری‌های سری A سه برابر شده است و به بیش از ۱۸ میلیون دلار رسیده است.
- از زمان همه‌گیری کرونا، شرکت‌های فناوری بیش از ۲٫۳ برابر بیش از سایر شرکت‌ها رشد کرده‌اند.
- تعداد شرکت‌های تک‌شاخ (ارزش بیش از یک میلیارد دلار) از ۱۵۰ شرکت در سال ۲۰۲۰ به ۵۴۰ شرکت در سال ۲۰۲۱ رسیده است (نمودار ۱) و ۱۱۳ بوم‌سازگان حداقل یک غول بیش از یک میلیارد دلاری تولید کرده‌اند. ۱۹ بوم‌سازگان (شامل بریزبن، لوکزامبورگ، سانتیاگو ـ والپارایزو، هوشی‌مین) در سال ۲۰۲۱ به اولین تک‌شاخ دست یافته‌اند.
- آمریکای شمالی همچنان در رأس رده‌بندی قرار دارد و ۴۷ درصد از ۳۰ بوم‌سازگان برتر مربوط به این منطقه است و پس از آن آسیا با ۳۰ درصد قرار دارد. سئول برای اولین بار وارد فهرست ۱۰ بوم‌سازگان برتر شده است. هلسینکی نسبت به سال گذشته ۲۰ پله ارتقا یافته است و به جایگاه ۳۵ رسیده است، دیترویت با ۱۳ پله صعود به جایگاه ۴۰ رسیده است و اسلو با ۱۶ پله ارتقا به رتبه ۵۸ دست یافته است (نمودار ۲).
- در آسیا بیش از ۵۰ میلیون دلار خروج موفق اتفاق افتاده است که نسبت به سال ۲۰۲۰ رشد ۳۱۲ درصدی را نشان می‌دهد.
- تأمین مالی مراحل پایانی در سال ۲۰۲۱ نسبت به ۲۰۲۰ دو برابر شده است و از حدود ۱۵۰ میلیارد دلار به بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار رسیده است.
- دورنمای شرکت‌های نوآفرین جهان تغییر شایان توجهی داشته است و هند با رشد جهشی به ایالات متحده و چین نزدیک شده است. تعداد خروج‌ها و سرمایه‌گذاری در مرحله آغازین در هند رشد فراوانی داشته است و منجر به افزایش ارزش بوم‌سازگان این کشور شده است. هند در سال ۲۰۲۱، ۴۴ شرکت تک‌شاخ ایجاد کرده است و ارزش خروج‌های این کشور از ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۱، ۳۸ برابر شده است.
- آمریکای شمالی همچنان بیشترین سهم را در میان بوم‌سازگان‌های برتر دارد و بوم‌سازگان‌های آسیایی روندی رو به رشد را طی سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۲ طی کرده‌اند (نمودار ۳).
نمودار ۱ ـ تعداد تک‌شاخ‌های جهان
نمودار ۲ ـ رده‌بندی جهانی بوم‌سازگان برتر شرکت‌های نوآفرین
نمودار ۳ ـ سهم از بوم‌سازگان‌های برتر جهان
در این گزارش همچنین به ۴ فاز توسعه بوم‌سازگان شرکت‌های نوآفرین اشاره شده است: فعال‌سازی، جهانی‌سازی، گسترش و ادغام. هریک از این فازها ویژگی‌ها و محرک‌های خاص خود را دارد که امکان توسعه و ورود به فاز بعدی را فراهم می‌کند. توجه به این فازها در تدوین راهبردهای توسعه بوم‌سازگان اهمیت فراوانی دارد؛ بوم‌سازگان‌هایی که راهکارهای توسعه آن‌ها با دوره عمر بوم‌سازگان تطابق نداشته باشد، ممکن است کار درست را در زمان نادرست انجام دهند و این امر به اتلاف زمان و هزینه بدون بهبود بوم‌سازگان منجر می‌شود. در ادامه ویژگی‌ها و سیاست‌های مناسب در هر فاز بیان شده است.
| فاز توسعه | ویژگی‌ها | سیاست‌ها |
| فعال‌سازی | · تجربه محدود شرکت‌های نوآفرین (دانش فنی محدود بنیان‌گذاران، سرمایه‌گذاران، مشاوران و مربیان)
· تعداد کم شرکت‌های نوآفرین (۱۰۰۰ یا کمتر) |
· تمرکز روی افزایش تعداد شرکت‌های نوآفرین و تأمین مالی مرحله آغازین
· فعال‌سازی افرادی با ذهنیت کارآفرینی · گزینش یک یا چند حوزه مشخص به منظور توسعه برنامه‌های متمرکز برای شتابدهی رشد بوم‌سازگان |
| جهانی‌سازی | · افزایش تجربه شرکت‌های نوآفرین به تولید شرکت‌های تأثیرگذار در منطقه (بیش از ۱۰۰ میلیون دلاری) منجر می‌شود
· تعداد شرکت‌های نوآفرین بسته به جمعیت منطقه بین ۸۰۰ تا ۲۰۰۰ شرکت است · خروج از شرکت‌های نوآفرین به جذب منابع ملی یا منطقه‌ای از بوم‌سازگان‌های مراحل آغازین منجر می‌شود، اما همچنان منابع به سمت بوم‌سازگان‌های برتر جهان جریان می‌یابد |
· تمرکز روی افزایش اتصال جهانی با بنیان‌گذاران بوم‌سازگان‌های برتر
· توجه به پتانسیل افزایش مقیاس بوم‌سازگان به عنوان عامل موفقیت · پشتیبانی از شرکت‌های نوآفرین برای افزایش دسترسی آن‌ها به بازار جهانی |
| گسترش | · بیش از ۲۰۰۰ شرکت نوآفرین (بسته به جمعیت)
· محرک‌های جهانی مانند تک‌شاخص‌ها و خروج‌هایی با ارزش بیش از ۱ میلیارد دلار · جذب منابع جهانی |
· استفاده از منابع جهانی برای گسترش اندازه بوم‌سازگان
· طراحی و اجرای سیاست‌های مناسب برای جذب و هدایت منابع |
| ادغام | · بیش از ۳۰۰۰ شرکت نوآفرین
· ایجاد اتصال جهانی و جریان دانش پایدار به بوم‌سازگان در راستای یکپارچه‌سازی شرکت‌های نوآفرین با بافتار دانش جهانی · تولید مدل‌های کسب‌وکار پیشتاز و مهارت‌های لازم برای ایجاد دسترسی به بازارهای جهانی |
· ادغام بوم‌سازگان در جریان ورودی و خروجی منابع و دانش جهانی، ملی و محلی
· بهینه‌سازی قوانین و سیاست‌ها به منظور پایدارسازی رقابت‌پذیری و رشد بوم‌سازگان و انتشار منافع آن (مانند فرهنگ، منابع رقابت‌پذیری، سرمایه، نوآوری) به دیگر بخش‌های اقتصاد |
اگرچه وضعیت ایران در این گزارش بررسی نشده است، توجه به معیارهای ارزیابی و رده‌بندی و سیاست‌های بیان‌شده می‌تواند راهنمایی مناسب برای تدوین و اجرای سیاست‌های توسعه بوم‌سازگان شرکت‌های نوآفرین کشور باشد.
برای دانلود فایل گزارش اینجا کلیک کنید.